Là người cập nhật rất sớm Facebook Ads từ 2010-nay, tự tay set hàng nghìn chiến dịch quảng cáo và làm tài khoản quảng cáo, tạo hàng trăm fanpage cho khách hàng và học viên; đã từng chạy hàng trăm dịch vụ và sản phẩm, ngành hàng, từ bán lẻ (b2c) đến bán buôn (tìm đại lý, tìm chủ shop/ b2b), nhìn lại toàn bộ quá trình 13 năm thì chúng ta thấy sốc vì tốc độ thay đổi của thị trường quá nhanh, thay đổi từ công cụ, giá thầu, và hành vi mua của khách hàng. Thay đổi từng ngày, từng giờ chứ không phải là hàng tháng, hàng năm.

Những năm đầu tiên của Facebook Ads thì chỉ cần cứ biết chạy ads là có tiền, có khách, đơn hàng nhiều kinh khủng. Chạy quảng cáo có 1.000.000 vnđ thôi là đã tiếp cận được 1.000.000 lượt, giá thầu thì chỉ có một vài đồng hoặc một vài chục đồng là đã có một tương tác. Tiếp cận thì nhiều và tương tác thì vô cùng rẻ. Đơn cũng rất là nhiều. Thời đó mọi người chạy Facebook và làm seo Web là chủ đạo. YouTube cũng chỉ là một kênh để hỗ trợ một phần và xây dựng thương hiệu thôi. Mà thời đó thì cứ chạy sản phẩm gì là bán được hết bất kể là sản phẩm gì, kể cả các sản phẩm vi phạm chính sách vì hồi đó Facebook đã có danh sách đâu mà vi phạm. Tôi còn nhớ có anh bán thuốc tăng cường sinh lý mỗi ngày chạy quảng cáo năm mươi 1.000.000 thì lãi năm mươi 1.000.000 phải chạy quảng cáo 100.000.000 thì lãi 100.000.000. Càng ngày càng cạnh tranh cao, số nhà quảng cáo nhảy vào càng nhiều, giá thù càng đắt tiếp cận càng thấp, giá thầu thì bắt đầu lên đến vài 100 đồng và lên đỉnh tiền 1000. 1.000.000.000 lệ chốt đơn cũng thấp hơn bởi vì khách hàng bắt đầu cảnh giác và thấy quảng cáo quá nhàm chán. Các lớp học về Facebook được mở ra liên tục. Tôi đã viết một vài cuốn sách về Facebook trong đó tôi nói rất rõ về nguy cơ tăng giá thầu và giảm tiếp cận, tôi còn nói một câu rất kinh điển đó là đổi tiền đô lấy lightstick của Facebook thật sự là một cỗ máy nghiền đô la lấy lai. Lúc này Facebook bắt đầu siết chặt hơn và có nhiều chính sách rõ ràng hơn, càng ngày càng khó bởi vì thị trường càng ngày càng nát và đặc biệt là các đội nhóm chạy vi phạm chính sách hoặc sẽ bùng cháy lẩu rất nhiều. Đến lúc này thì chúng ta cần phải tối ưu quảng cáo, cần phải làm hình ảnh và nội dung tốt, nghiên cứu khách hàng tốt, tạo các chương trình bán hàng tốt và những người bán hàng bắt đầu tập trung vào content marketing nhiều hơn đồng thời chú trọng xây dựng thương hiệu nhãn hàng và nhân hiệu.

Những năm tiếp theo 2015 Facebook bắt đầu cho lai dream bằng tính năng lai dream thì bùng nổ phương pháp bán hàng bằng livestream, có những học viên có những khách hàng có những người bán có thể bán live lên tới hàng 1000 đơn mỗi đêm đây cũng là một thời kỳ rất bùng nổ của phương pháp livestream này cho đến tận bây giờ thì nó đang được chuyển sang cho Tiktok Live.

Tiếp đến những năm tiếp theo thì nhà nhà chạy quảng cáo người người chạy quảng cáo, trẻ con cũng biết chạy quảng cáo, các thầy nhảy vào mạng đào tạo quá ngon quá nhiều. Lúc này quảng cáo Facebook trở nên bảo Hòa và khách hàng có nhiều sự lựa chọn. Facebook để quảng cáo của tất cả các nhà bán hàng đến khách hàng có nhu cầu và tạo ra sự cạnh tranh rất lớn. Nếu không cẩn thận bạn là người tạo ra chào lưu và người tiếp theo sẽ được hưởng toàn bộ những lợi ích đó, bạn là người gợi mở nhu cầu mua hàng nhưng đối thủ của bạn lại là người chốt đơn bởi vì Facebook này quảng cáo đến khách hàng dồn dập và liên tục. Những nhà quảng cáo hết sức đau đầu bởi xu hướng xem quảng cáo trên Facebook nhưng lại mua hàng trên shopee. Thời điểm này có một giai đoạn bùng nổ khách hàng chuyển dịch sang các sàn thương mại điện tử trong đó có sàn shopee và Lazada khá mạnh, một số sàn khác yếu hơn đã chết yểu kể cả sàn của tập đoàn Vingroup.

Đến thời điểm này thì những nhà quảng cáo không còn lợi thế về phương pháp quảng cáo nữa, lại phải tập trung vào yếu tố nguồn hàng sự khác biệt của sản phẩm, chương trình bán hàng, và cạnh tranh về giá. Các khóa học đào tạo về tìm kiếm nguồn hàng và tìm sản phẩm đánh hàng từ Trung Quốc về bắt đầu bùng nổ phi nhà nhà muốn bán online vì người người muốn bán online. Nhiều học viên của tôi tâm sự rằng có những sản phẩm chỉ 2-3 tháng là đã bão hòa bởi vì đối thủ copy quá nhanh và cũng tìm ra nguồn hàng quá nhanh. Các nguồn hàng cũng chia năm xẻ bảy cho những người bán hàng khác cho nên thị trường lại tiếp tục nhanh nát và lại phải tìm ra được hướng đi mới. Tuy nhiên rất nhiều người bán hàng không hề chú trọng đến việc tập trung vào xây dựng thương hiệu và tạo ra sản phẩm mới, tôi cho rằng đây là một sai lầm nghiêm trọng quại những người bán hàng online. Những người xây lâu đài trên cát và nghe rất nhiều người sống trong lâu đài đó nói rằng cứ say đi rồi sẽ thành công sẽ có những lâu đài tuyệt đẹp.

Tiếp theo giai đoạn này là đến giai đoạn chạy marketing hiệu quả chạy marketing doanh số. Các chủ shop, các nhà bán hàng phải căn nhà quảng cáo, các thương hiệu thường tìm thầy Phan Anh và nói rằng em sẵn sàng chi ngân sách quảng cáo lớn miễn là thầy chạy hiệu quả cho em. Hiệu quả đây phải tối ưu phải thử nghiệm, tìm kiếm sản phẩm, phải thay tên đổi họ sản phẩm dịch vụ (đội spa, thẩm mỹ thường làm chiêu này), phải tạo phễu khách hàng, tạo chương trình miễn phí thu hút khách hàng phải dựa trên lợi thế về tài chính hoặc nguồn hàng giá rẻ để viết số đơn lên tới hàng nghìn đơn hàng.

Sân chơi digital marketing giai đoạn này thách thức nhưng cực vui & sôi động với các chuyên gia. Mỗi người làm digital / bán hàng online sẽ phát triển theo 1 hướng khác nhau, sở hữu lợi thế cạnh tranh & bí mật nghề nghiệp riêng.

Có người mạnh về free traffic, có người mạnh xây cộng đồng, có người mạnh tut trick, có người mạnh automation, hoặc có những người win bằng hợp tác lớn… Vô số khái niệm mới được sản sinh ra tạo nên nhiều màu sắc cho toàn thị trường digital, đồng thời làm choáng ngợp những người mới vào ngành.

Có lẽ đây là giai đoạn đỉnh điểm mà nhìn đâu cũng thấy đồng nghiệp của mình là triệu phú. Không chỉ ads mà crypto, chứng khoán, bất động sản,… cũng đều vọt đỉnh.

Đang rầm rộ sôi sục, đùng một cái giữa 2022 toàn bộ nền kinh tế quay xe, sụp đổ bất ngờ trên mọi mặt trận khiến nhiều người không trở tay kịp (trong đó có mình).

Nếu là đi làm thuê, được trả lương đều thì tại thời điểm này chắc không cảm nhận rõ lắm. Nhưng người làm digital marketing / bán hàng online thì như những ngọn cây gãy răng rắc giai đoạn trước cơn bão khủng hoảng 2021-2022.

Xăng tăng, chi phí tăng, doanh số online sụt giảm trên tất cả các kênh. Thời điểm doanh số lớn vui bao nhiêu thì lúc bão nặng nề bấy nhiêu. Doanh số giảm thì từng mét vuông kho, từng đầu lương, từng sản phẩm tồn kho đều biến thành một cơn ác mộng.

Theo lý thuyết là cut loss (cắt lỗ) nhưng không phải nói cắt là cắt ngay được. Ai khuân vác thanh lý giùm từng kiện hàng tồn kho, ai nói chia tay và làm thay việc của nhân sự đã nghỉ, ai đoán được lỗ do thị trường hay do mình làm marketing chưa đúng cần sửa sai?…

Đến cuối 2022 – đầu 2023 thì cái gốc của thị trường cũng bắt đầu bật theo. Tức là số bán offline tại cửa hàng, MT, GT, siêu thị, tất cả các kênh truyền thống,… của gần như mọi ngành nghề cũng bắt đầu tuộc dốc.

Các doanh nghiệp bị sốc liên tục sa thải người, ngừng chi tiêu, như một dây chuyền domino đè lên toàn bộ nền kinh tế. Lúc này đừng hỏi những người làm chủ doanh thu bao nhiêu, mà hãy hỏi họ đang trả lãi vay như thế nào.

Nay, 2023.

Chuyện gì đang xảy ra với digital marketing và nên làm gì giữa khủng hoảng?

Hiện mình vẫn duy trì chạy quảng cáo cho một vài ngành hàng và điều cảm nhận được rõ ràng nhất đó là 1 cảm giác bất lực – bất lực nhất trong suốt gần 10 năm làm nghề của mình.

Chạy ads (theo cách như thông thường) tại thời điểm hiện tại để bán cho được hàng mà có lời thì khá giống như đấm vào tường: không có gì xảy ra cả. Nền kinh tế như một bức tường nằm im bất động.

Nhiều người trước giờ chỉ bán hàng qua các kênh truyền thống, giờ vơi đi chén cơm mới nghĩ tới bán hàng online thì đã muộn. Xác suất win trên online tại thời điểm hiện tại rất mong manh.

Dù vậy, sau khi hoàn hồn nhìn lại mình chợt nhận ra một số doanh nghiệp vẫn xoay ra dòng tiền, thậm chí ung dung giữa khủng hoảng và bình tĩnh chiến.

Tuy chỉ ở góc độ quan sát & có phần chủ quan, nhưng mình tìm thấy một số điểm sáng của thị trường như sau:

1. Thị trường online co cụm lại nhưng còn đó. Hành vi mua hàng theo cảm xúc nhất thời (ví dụ hàng độc lạ, giảm giá khuyến mãi,…) bị sụt giảm mạnh. Nhưng hành vi mua hàng theo thói quen, theo thương hiệu yêu thích, theo niềm tin vào uy tín người bán hàng thì vẫn còn nhiều.

Tức là làm digital marketing kiểu vẽ vời, thổi phồng thì dễ gãy – nhưng những người bán hàng chân chính biết chăm, biết giữ khách hàng & thương hiệu của mình cẩn thận thì khách hàng không mất đi đâu. 

2. Để win trên digital kể từ giờ không phải chỉ là mạnh về ads nữa. Vì khách hàng ngày càng khó tính (kết hợp với khủng hoảng kinh tế thì trở nên cẩn thận hơn), ngày càng giảm tin tưởng vào những lợi ích chớp nhoáng.

Chỉ có thể là cùng lúc phải mạnh về ads, branding chỉn chu, sản phẩm cũng phải có chất lượng cạnh tranh thật sự, sale phải khéo, chăm sóc khách tốt, dịch vụ và trải nghiệm khách hàng cũng phải tốt hơn.

Đặc biệt là online cũng phải kết hợp offline song hành để tạo đủ niềm tin cho khách hàng. Tất tần tật mọi thứ cùng lúc chứ không phải là chỉ 1 winning point (lợi thế cạnh tranh) như trước nữa.

3. Với những tập đoàn, thương hiệu lớn, hoặc cá nhân kinh doanh trường vốn, lão luyện thì giai đoạn này không nhất thiết phải có lời. Một số cá mập có chia sẻ với mình đây là giai đoạn để đớp thị phần và đè đối thủ.

Tức là có thể nhìn quanh ai cũng lỗ, nhưng kẻ nào bán được nhiều hơn (chiếm thị phần doanh số) hoặc hiển thị quảng cáo nhiều hơn (chiếm thị phần thương hiệu) – thì càng chiếm được nhiều phần bánh để dành cho tương lai, chờ cơn bão qua đi thì rũ bùn đứng dậy sáng lòa, trở thành bá chủ.

Do đó người đầu tư vẫn lăm le xuống tiền đầu tư, người chạy digital marketing vẫn còn nhiều đất diễn. Xung quanh ngọa hổ tàng long, quan trọng là có tầm nhìn để hiểu.

4. Với cá nhân nhỏ lẻ, người làm thuê, chuyên gia,… mình nghĩ giai đoạn khủng hoảng cũng là cơ hội vàng để quan sát, học và tìm kiếm cơ hội.

Mấy sách self-help tài chính hay có kiểu khủng hoảng đi mua tài sản rẻ, mua cổ, mua doanh nghiệp thua lỗ bla bla nhưng tiền đâu để mua và khi nào mua thì không nói :v

Tuy nhiên sự thật là ở thời điểm thiếu vốn cạn tiền, thì văn hóa doanh nghiệp hay đạo đức, năng lực của mỗi người bộc lộ rõ nét hơn. Đây là lúc tốt nhất để nhìn rõ lòng người, để chọn người lãnh đạo, người sếp & con thuyền phù hợp.

Thay đổi cách làm, nâng cấp bản thân, chịu khó đồng hành xây dựng những doanh nghiệp còn tồn tại là một trong những cách đầu tư ngon nhất. Lúc mọi thứ tốt đẹp thì đâu ra cơ hội để được trọng dụng?

5. Nói chung mình vẫn sốc, vì mọi thứ trong đó có digital marketing thay đổi quá nhanh, các bạn trẻ ngày càng chịu cày và quá giỏi. Và mình tin là chỉ vài năm thôi, với sự bùng nổ trở lại của công nghệ thì mọi thứ còn nhanh hơn.

Mình cũng lười nhưng nếu phải chọn giữa stress vì nghèo & bị đào thải với stress vì học những thứ mới lạ thì thôi ráng tiếp tục học. :v

Xin trân trọng cảm ơn các bạn đã đọc bài viết của tác giả Nguyễn Phan Anh Nếu các bạn hoặc các anh/chị cần tư vấn doanh nghiệp, tư vấn bán hàng, tư vấn chiến lược kinh doanh, marketing online, quảng cáo trực tuyến, chuyển đổi số và xử lý khủng hoảng truyền thông, hoặc hợp tác đào tạo, đào tạo theo yêu cầu của doanh nghiệp… xin vui lòng liên hệ với công ty PA Marketing hoặc chuyên gia Nguyễn Phan Anh của chúng tôi theo thông tin dưới đây.